Voetballen tegen de muur

De 20-jarige verjaardag van de val van de muur was deze week aanleiding voor een grootscheepse terugblik. De media tuimelden over elkaar heen met analyses en vooruitblikken. Wie verdient er het meeste krediet voor het ten val brengen van de muur? Reagan of Gorbatsjov? De kranten kwamen er niet uit. En wie zag de omwenteling aankomen van november 1989? Niemand. Of toch wel? In 1983 schreef ik een opstel als 11-jarige leerling van de basisschool. We kregen de taak over de toekomst te schrijven. De meeste van mijn klasgenoten schreven over spannende ruimtereizen. Mijn opstel ging over Rusland. Ik schreef dat er een einde aan de Sovjet-Unie zou komen en dat het IJzeren Gordijn zou verdwijnen. Alles werd daarna koek en ei in mijn opstel. Dat laatste is niet helemaal uitgekomen, maar toch is het verbazend dat een in 1983 ondenkbare politieke voorspelling is uitgekomen. Ik was dan ook persoonlijk betrokken bij het onderwerp. Mijn zwager studeerde in communistisch Polen en thuis hoorde ik spannende verhalen over smokkel en spionage. In mijn verbeelding was alles in Oost-Europa van steen, iedereen was er een spion en het was er altijd koud en mistig. Als 16-jarige was ik nog net op tijd om zelf in communistisch Polen te gaan kijken of dat klopte, op bezoek bij mijn zus in Warschau. Wat me het meest is bijgebleven waren de Poolse leeftijdgenoten die op pleintjes voetbalden. 

En dan vooral wat ze daarbij riepen: “Jestem Choellit! Jestem van Basten!” (Ik ben Gullit, ik ben van Basten). Wat nou Gorbatsjov? Wat nou Reagan? Van onderschat belang is de rol van het Nederlands elftal, dat in 1988 in een overtuigende finale van de Sovjet-Unie won en Europees kampioen werd. Daarmee bewees oranje dat het Sovjet systeem verrot was en niet deugde. Op de Polen maakte die wedstrijd misschien nog wel meer indruk dan op de Nederlanders. Voor hun was het een politieke overwinning. En een voorbode van wat komen zou.

Afgelopen zaterdag was ik  in de Stadsschouwburg van Amsterdam waar door de Groene Amsterdammer een debat was georganiseerd ter ere van de verjaardag van de val van de muur. Ex-premier Lubbers was een van de sprekers. Hij deed zijn best zijn rol in de aanloop naar de val van de muur en de hereniging van Duitsland te onderstrepen. Dat die rol desondanks erg bescheiden was bleek wel uit het feit dat hij die avond in de Stadsschouwburg van Amsterdam was en niet in Berlijn. De bijeenkomst gaf mij nieuwe inzichten, riep nieuwe vragen op en vooruit, ik waag me aan een nieuwe voorspelling. Eerst de vragen: Is links de verliezer van de val van de muur? En wie is dan de winnaar? En: Hoe oud ben ik als we in deze zaal zitten om het 20-jarige jubileum te vieren van de val van de Palestijnse muur? Een nieuw inzicht was het volgende: We hebben de euro te danken aan de hereniging van Duitsland. Mitterand ging met Kohl akkoord over de hereniging als de Duitsers de euro zouden accepteren als toekomstig betaalmiddel. De euro als wisselgeld. Die Fransen waren helemaal niet bang voor een sterk Duitsland, maar vooral voor een sterke D-mark. En ik kreeg eindelijk antwoord op een kwestie die me sinds 1986 heeft beziggehouden: Welk land wordt afgebeeld door de vlek op het voorhoofd van Gorbatsjov? De foto die op groot scherm in de stadsschouwburg te zien was toonde mij het antwoord: Het is Thailand.  Tot slot dan nog de voorspelling: Aan de Palestijnse muur komt ook een einde. Maar niet omdat Obama op de muur klimt en roept: “Ich bin ein Palestiner!” Nee, ik zet mijn kaarten op het Nederlands Elftal.